 |
|
คำนำ ในอนาคตศาลรัฐธรรมนูญของไทยอาจได้รับยกย่องว่าเป็น ครูของประเทศ ดังเช่นสหรัฐอเมริกาที่ยกย่องศาลสูงสุดของประเทศ (the United States Supreme Court) ที่ทำหน้าที่เป็นศาลรัฐธรรมนูญของประเทศด้วย ว่าเป็น ครูใหญ่ของประเทศ (Schoolmaster of the Republic) เนื่องจากศาลสูงสุดของประเทศพิจารณาพิพากษาคดีประมาณ 400 คดีต่อปี ในจำนวนนี้ เป็นคดีที่เกี่ยวกับรัฐธรรมนูญประมาณร้อยละ 7 ซึ่งเท่ากับ 28 คดี ต่อปี โดยในแต่ละคดีศาลสูงสุดของประเทศได้เขียนความเห็นของตน (Courts written opinions) หรือทำคำวินิจฉัยในส่วนของตนไว้ด้วย ซึ่งความเห็นดังกล่าวนี้ได้รับการประเมินว่ามีคุณค่าอย่างยิ่งต่อระบบการเมืองและผลประโยชน์ของชาติ แม้คำวินิจฉัยหรือความเห็นในบางคดีจะไม่ได้รับการยอมรับก็ตาม ศาลรัฐธรรมนูญมีอยู่ในทุกประเทศทั่วโลก โดยอาจเรียกว่าศาลรัฐธรรมนูญเหมือนกัน หรือเรียกแตกต่างกันไป ทั้งนี้เพราะทุกประเทศล้วนมีรัฐธรรมนูญ ซึ่งอาจเป็นรัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษรหรือไม่เป็นลายลักษณ์อักษร และเมื่อใดที่เกิดข้อปัญหาเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญก็เป็นหน้าที่ของศาลรัฐธรรมนูญที่จะทำหน้าที่พิจารณาวินิจฉัย ศาลรัฐธรรมนูญเป็นองค์กรที่อำนวยความยุติธรรมและปกป้องคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน ในบางประเทศเช่น ไทย ศาลรัฐธรรมนูญได้มีส่วนช่วยปฏิรูปการเมืองการปกครองและการบริหารของประเทศด้วย ยิ่งไปกว่านั้น ยังจะมีส่วนช่วยทำให้การปฏิบัติราชการของภาครัฐเป็นไปด้วยความรอบคอบและมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น ศาลรัฐธรรมนูญของแต่ละประเทศอาจมีโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ และการบริหารงานบุคคลที่คล้ายคลึงกันหรือแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับขนบธรรมเนียมประเพณีตลอดจนความเป็นมาทางการเมืองการปกครองและการบริหารของแต่ละประเทศ สำหรับประเทศไทยหลังจากประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ศาลรัฐธรรมนูญในลักษณะที่มีฐานะเป็นศาลอย่างแท้จริงได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ การพิจารณาศึกษาศาลรัฐธรรมนูญของไทยพร้อมกับศาลรัฐธรรมนูญของต่างประเทศ โดยเน้นด้านการบริหารการจัดการในเรื่องโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ และการบริหารงานบุคคลจึงเป็นเรื่องที่น่าจะเกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติและประชาชนไทย อย่างน้อยก็ในส่วนที่จะช่วยให้ภาครัฐและภาคเอกชนได้รับข้อมูลข่าวสารความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญในเชิงวิเคราะห์เปรียบเทียบเพิ่มขึ้น และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในสภาพปัจจุบัน ทั้งยังจะเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาศาลรัฐธรรมนูญในอนาคตด้วย มีเหตุผลหรือแรงจูงใจหลายประการที่ทำให้ผู้เขียนเขียนหนังสือเล่มนี้ ประการแรก ศาลรัฐธรรมนูญเป็นเรื่องทันสมัย น่าสนใจ และสอดคล้องกับสถานการณ์ของประเทศไทยที่เพิ่งมีการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญขึ้นตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ ประการที่สอง หนังสือเกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญของไทยและต่างประเทศมีจำนวนไม่มากเท่าที่ควร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การพิจารณาศึกษาในเชิงการบริหารการจัดการ ควบคู่ไปกับการวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบศาลรัฐธรรมนูญต่างประเทศกับไทย ยิ่งมีปรากฏให้เห็นน้อยมาก ประการที่สาม ผู้เขียนต้องการนำความรู้ทางด้านกฎหมายและด้านการบริหารการจัดการของศาลรัฐธรรมนูญมาผสมผสานกัน เพราะสอดคล้องกับลักษณะเนื้อแท้ของศาลรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวข้องกับด้านกฎหมาย โดยเฉพาะกฎหมายมหาชน และด้านการบริหารการจัดการซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญและจำเป็นที่จะช่วยให้การพิจารณาวินิจฉัยปัญหาของศาลรัฐธรรมนูญเป็นไปด้วยความสุจริต เที่ยงธรรม และมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ประการที่สี่ ความรู้เกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญมิใช่เรื่องใหม่สำหรับนักวิชาการ แต่เป็นเรื่องใหม่สำหรับประชาชนทั่วไปที่ยังขาดความรู้ความเข้าใจ หนังสือเล่มนี้จึงพยายามบรรจุรายละเอียดทั้งที่เป็นความรู้และความคิดเห็นเกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญ อันจะช่วยเพิ่มพูนความรู้ความเข้าใจให้แก่ประชาชน และยังอาจช่วยให้ประชาชนไทยเกิดความภาคภูมใจ เชื่อมั่น เลื่อมใส ศรัทธาว่าศาลรัฐธรรมนูญไทยมีลักษณะของโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ และการบริหารงานบุคคลที่เป็นสากล ประการสุดท้าย ผู้เขียนต้องการให้เป็นหนังสือทางวิชาการที่สร้างองค์ความรู้ใหม่ พร้อมทั้งเป็นหนังสือพื้นฐานสำหรับนำไปสู่การศึกษาหรือการทำวิจัยต่อไป เนื่องจากได้ดำเนินการค้นคว้า รวบรวม จัดระบบ วิเคราะห์ และนำเสนอข้อมูลที่เก็บรวบรวมจากตำรา หนังสือ และเอกสารต่าง ๆ ที่นักวิชาการหรือนักวิจัยของไทยและต่างประเทศได้ทำไว้ อีกทั้งการพิจารณาศึกษามิใช่เป็นลักษณะของการวิเคราะห์เจาะลึกอย่างลึกซึ้งจนเกินความจำเป็น ในการเขียนหนังสือเล่มนี้และอีกหลายเล่มก่อนหน้านี้ ผู้เขียนขอถือโอกาสขอบคุณบุคลากรของสำนักบรรณสารสนเทศหรือห้องสมุดกลางของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ที่ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีตลอดมา โดยเฉพาะการอำนวยความสะดวกในการค้นคว้าหาข้อมูลทางอินเตอร์เน็ท (internet) และให้ยืมหนังสือต่างประเทศที่ทันสมัยและมีอยู่มากเพียงพอ ผู้เขียนระลึกอยู่เสมอว่า การเขียนหนังสือที่อ่านและเข้าใจยากจะไม่เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมเท่าที่ควร ดังนั้น จึงพยายามเขียนในลักษณะที่ประชาชนทั่วไปสามารถอ่านและเข้าใจได้ง่ายโดยไม่จำเป็นต้องมีความรู้ด้านกฎหมายและด้านการบริหารการจัดการ โดยหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านและประชาชนไม่มากก็น้อย หากมีข้อบกพร่องประการใด ผู้เขียนยินดีน้อมรับและจะดำเนินการแก้ไขปรับปรุงในโอกาสต่อไป วิรัช วิรัชนิภาวรรณ มิถุนายน 2544 สารบัญ คำนำ สารบัญ สารบัญภาพ สารบัญตาราง บทที่ 1 บทนำ 1. ความสำคัญของเรื่องที่ศึกษา 2. วัตถุประสงค์ของการศึกษา 3. ขอบเขตและข้อจำกัดของการศึกษา 4. ทบทวนวรรณกรรมและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 5. กรอบแนวคิดที่ใช้ในการศึกษา 6. คำจำกัดความ 7. ระเบียบวิธีศึกษา 8. ประโยชน์ที่จะได้รับจากการศึกษา 9. บทสรุป บทที่ 2 ศาลรัฐธรรมนูญ 1. ความนำ 2. ระบบกฎหมายโลก ความสำคัญของรัฐธรรมนูญ และประเภท ของรัฐธรรมนูญ 3. ความหมายของศาลรัฐธรรมนูญ 4. ความสำคัญและความจำเป็นของศาลรัฐธรรมนูญ 5. แนวคิดสำคัญที่เกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญ 6. โครงสร้างของศาลรัฐธรรมนูญ 7. อำนาจหน้าที่ของศาลรัฐธรรมนูญ 8. การบริหารงานบุคคลของศาลรัฐธรรมนูญ 9. บทสรุป บทที่ 3 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศไทย 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างศาลรัฐธรรมนูญ 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 4.2 หลักประกันของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 5. บทสรุป บทที่ 4 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศสหรัฐอเมริกา 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างศาลสูงสุดของประเทศ 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของตุลาการศาลสูงสุดของประเทศ 4.2 หลักประกันของตุลาการศาลสูงสุดของประเทศ 5. บทสรุป บทที่ 5 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศอังกฤษ 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างศาลสภาขุนนาง 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของตุลาการศาลสภาขุนนาง 4.2 หลักประกันของตุลาการศาลสภาขุนนาง 5. บทสรุป บทที่ 6 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศฝรั่งเศส 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างคณะตุลาการรัฐธรรมนูญ 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของคณะตุลาการรัฐธรรมนูญ 4.2 หลักประกันของคณตุลาการรัฐธรรมนูญ 5. บทสรุป บทที่ 7 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศเยอรมนี 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างศาลรัฐธรรมนูญ 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 4.2 หลักประกันของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 5. บทสรุป บทที่ 8 ศาลรัฐธรรมนูญในประเทศญี่ปุ่น 1. ความนำ 2. โครงสร้าง 2.1 โครงสร้างระบบศาล 2.2 โครงสร้างศาลสูงสุด 3. อำนาจหน้าที่ 4. การบริหารงานบุคคล 4.1 คุณสมบัติของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 4.2 หลักประกันของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 5. บทสรุป บทที่ 9 การวิเคราะห์เปรียบเทียบ 1. ความนำ 2. การวิเคราะห์ศาลรัฐธรรมนูญของไทยและต่างประเทศ 2.1 การวิเคราะห์เปรียบเทียบแนวคิด 2.1.1 ภาพรวมของระบบการเมืองการปกครองและ การบริหารของประเทศ 2.1.2 ระบบศาล 2.1.3 โครงสร้างระบบศาลของประเทศ 2.1.4 แนวคิดสำคัญที่เกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญ 2.1.5 ความเป็นมาของศาลรัฐธรรมนูญ 2.2 การวิเคราะห์เปรียบเทียบโครงสร้างของศาลรัฐธรรมนูญ 2.3 การวิเคราะห์เปรียบเทียบอำนาจหน้าที่ของศาลรัฐธรรมนูญ 2.4 การวิเคราะห์เปรียบเทียบการบริหารงานบุคคลของ ศาลรัฐธรรมนูญ 2.4.1 คุณสมบัติและการแต่งตั้งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 2.4.2 หลักประกันของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 3. บทสรุป บทที่ 10 สรุปและข้อเสนอแนะ 1. สรุป 2. ข้อเสนอแนะ ภาคผนวก รายชื่อคณะตุลาการรัฐธรรมนูญที่แต่งตั้งตามรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 ถึงรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 บรรณานุกรม 1. ภาษาไทย 2. ภาษาอังกฤษ ประวัติผู้เขียน
|