 |
คำนำ หนังสือเกี่ยวกับการพัฒนาชุมชนมีมากพอสมควร และเนื้อหาส่วนใหญ่จะซ้ำหรือคล้ายกัน สำหรับหนังสือ "หลักการพัฒนาชุมชน การพัฒนาชุมชนประยุกต์" เล่มนี้ ผู้เขียนมีวัตถุประสงค์ที่จะใช้เป็นเอกสารประกอบการสอนวิชา 414 260 หลักการพัฒนาชุมชน โดยพยายามใส่เนื้อหาและข้อคิดเห็นใหม่ ๆ ซึ่งแตกต่างไปจากหนังสือที่มีอยู่มากพอสมควรนั้น เนื้อหาและข้อคิดเห็นใหม่ ๆ นี้ได้มาจากความรู้ การศึกษา ประสบการณ์ และการประยุกต์จากสิ่งเก่าในส่วนที่เป็นจุดด้อยหรือเป็นข้อบกพร่องของการปฏิบัติงานพัฒนาชุมชนที่ผ่านมาในอดีต อย่างไรก็ดี มีเนื้อหาบางส่วนที่จำเป็นต้องคงเดิมไว้ เพราะเป็นสิ่งสำคัญและสมบูรณ์ดีอยู่แล้ว ถึงแม้ว่าหนังสือเล่มนี้จะใช้ชื่อ "หลักการพัฒนาชุมชน การพัฒนาชุมชนประยุกต์" แต่เนื้อหาสาระทั้งหมดก็สอดคล้องกับหลักสูตร 414 260 หลักการพัฒนาชุมชน ยกเว้นในส่วนที่เกี่ยวกับการพัฒนาชุมชนเปรียบเทียบได้เขียนไว้แล้วอย่างละเอียดในหนังสือ "การพัฒนาชุมชนเปรียบเทียบ" การพัฒนาชุมชนตามอุดมการณ์ประชาธิปไตยและคอมมิวนิสต์" เนื้อหาและข้อคิดเห็นในหนังสือเล่มนี้ มิใช่เป็นสิ่งตายตัวหรือเป็นสูตรสำเร็จดังเช่นตำราทางวิทยาศาสตร์ แต่เป็นวิธีการทางสังคมศาสตร์ซึ่งจำเป็นต้องมีการประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติงาน วิเคราะห์ หรือแก้ไขปัญหาอุปสรรคของการพัฒนาชุมชน โดยผู้เขียนได้เน้นไว้ในบทสรุปของทุกบทว่าการปรับประยุกต์ใช้โดยผู้ปฏิบัติงานพัฒนาเป็นสิ่งจำเป็นที่ขาดไม่ได้ ฉะนั้น การประยุกต์ใช้ในที่นี้จึงหมายถึง การที่ผู้เขียนพยายามประยุกต์เนื้อหาสาระและวิธีเขียน รวมทั้งการที่ผู้ปฏิบัติงานพัฒนาจะต้องมีการประยุกต์สิ่งที่ได้ศึกษาเพื่อนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในการพัฒนาชุมชน นอกจากนี้ ในภาคผนวก ได้มีการรวมบทความเกี่ยวกับการพัฒนาชุมชนกับวัฒนธรรมไว้ด้วย อนึ่ง ผู้เขียนขอขอบคุณ นางนิภาวรรณ วิรัชนิภาวรรณ ภรรยาที่คอยให้ความช่วยเหลือสนับสนุนในการเขียนเสมอมา และขอขอบคุณ เด็กชายวีรฐา วิรัชนิภาวรรณ บุตรชายสุดที่รักที่ไม่เคยให้ความช่วยเหลือสิ่งใดนอกจากรบกวนตัวและจิตใจ แต่ในขณะเดียวกัน ก็ได้สร้างความมุมานะให้กับผู้เขียนอย่างมาก วิรัช วิรัชนิภาวรรณ สารบัญ ภาค 1 แนวความคิดเบื้องต้น บทที่ 1 ความหมาย ความหมายของคำว่า "พัฒนา" ความหมายของคำว่า "ชุมชน" ความหมายของคำว่า "พัฒนาชุมชน" บทสรุป บทที่ 2 เป้าหมายของการพัฒนาชุมชน เป้าหมายที่แท้จริงของการพัฒนาชุมชน การพัฒนาคน การพัฒนาสิ่งแวดล้อม บทสรุป บทที่ 3 ปรัชญา แนวความคิด และหลักการพัฒนาชุมชน ปรัชญา แนวความคิด บทสรุป บทที่ 4 การปฏิบัติงานพัฒนาชุมชนในฐานะที่เป็นกระบวนการ ความหมาย กระบวนการพัฒนาชุมชนเป็นกระบวนการต่อเนื่อง บทสรุป ภาค 2 การพัฒนาชุมชนไทย บทที่ 5 ความหมายของคำต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับการพัฒนา การเปลี่ยนแปลง ความก้าวหน้า ความทันสมัย การพัฒนา บทสรุป บทที่ 6 โครงสร้างและลักษณะของชุมชน ชนิดของชุมชน ความแตกต่างระหว่างชุมชนชนบทและชุมชนเมือง ภาระหน้าที่ของชุมชน โครงสร้างและลักษณะของชุมชนไทย สถาบันที่สำคัญในชุมชน บทสรุป บทที่ 7 การพัฒนาชุมชนในประเทศไทย ความเป็นมา หลักการพัฒนาชุมชนของกรมการพัฒนาชุมชน หลักการปฏิบัติงาน 4 ป. การดำเนินงานพัฒนาชุมชน บทสรุป บทที่ 8 เทคนิคการเข้าถึงประชาชน ความหมาย เทคนิคการเข้าถึงประชาชน สิ่งที่ควรคำนึงในการปฏิบัติตามเทคนิคการเข้าถึงประชาชน บทสรุป บทที่ 9 ปัญหาอุปสรรคและแนวทางแก้ไขในการพัฒนาชุมชน ของไทย ปัญหาอุปสรรคของการพัฒนาชุมชนประยุกต์ แนวทางแก้ไข บทสรุป บรรณานุกรม ภาคผนวก และรวมบทความการพัฒนาชุมชนกับวัฒนธรรม การพัฒนาชุมชนกับวัฒนธรรม : ระวังหลงทาง การตีความวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท การแก้วัฒนธรรมที่เป็นอุปสรรคในการพัฒนาชนบท วิเคราะห์ลักษณะการพัฒนาชนบทไทยจากเพลง วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงกับธรรมชาติของมนุษย์
|